«Το ανθρώπινο σώμα είναι η καλύτερη εικόνα της ανθρώπινης ψυχής.»

Λούντβιχ Βιτγκενστάϊν

 

Στη μακρόχρονη ιστορία του δυτικού πολιτισμού η αντίληψη η οποία σχετίζεται με το ανθρώπινο σώμα, καταδυναστεύεται από ένα βασικό διαχωρισμό, ανάμεσα στο σώμα το οποίο υπάρχει ως ύλη και μέσο ταυτόχρονα και στο πνεύμα – ψυχή, που εκλαμβάνεται ως Νους και συναίσθημα αντίστοιχα. Ο δυϊσμός αυτός απ’ αρχής άσκησε και συνεχίζει να ασκεί δραματική επιρροή τόσο σε φιλοσοφικό – θεολογικό όσο και σε επιστημονικό επίπεδο. Το σώμα μεταφράστηκε συμβολικά στην ύλη, στη γη, στο θηλυκό, στο εφήμερο, στο αδύναμο ενώ από την άλλη το πνεύμα στη διάνοια, στον ουρανό, στο αρσενικό, στο αιώνιο, στο παντοδύναμο. Η αντιπαράθεση αυτή στηρίχτηκε στην πεποίθηση ότι η πρόσληψη της πραγματικότητας μέσω των αισθητηριακών οργάνων και των αισθήσεων γενικότερα είναι εσφαλμένη και ατελής, σε αντίθεση με την εγκυρότητα και την αξιοπιστία τις οποίες προσφέρει ο Νους και η λογική σκέψη στη κατάκτησης της γνώσης.

​

Η κραταιά αυτή αντίληψη οδήγησε στην απαξίωση των αισθήσεων, με ακραίο αποτέλεσμα της την ηθική απαγόρευση των σωματικών απολαύσεων και την έντονη κριτική τόσο των βιολογικών ενστίκτων όσο και των συναισθηματικών απόηχων τους στο υλικό σώμα. Έτσι το βιωμένο σώμα αποτέλεσε ένα πεδίο μάχης ανάμεσα στη φύση και το πολιτισμό. Το περίεργο εδώ είναι ότι η φύση χαρακτηρίζεται από την άγνοια της προς την αρχή της αντίφασης, αναγνωρίζοντας το κάθε σώμα ως ενιαίο σύνολο μακριά από κάθε διάζευξη, η οποία αποτελεί προϊόν του πολιτισμού. Στην εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης η αντίφαση αυτή αμφισβητήθηκε αρκετά έντονα. Υποστηρίχτηκε μεταξύ άλλων, ότι το οτιδήποτε για να υπάρξει, πρέπει πρώτα από όλα, να εγγραφεί στο σώμα. Ιδέες, νόημα, συναισθήματα παρουσιάζονται ως βιωμένες εμπειρίες, οι οποίες θα οδηγήσουν στη δημιουργία της σκέψης και στη λειτουργία της ψυχής.

Η Μαγγίδη στην εργασία της αποκαλύπτει ακριβώς αυτό. Το συναίσθημα εγγράφεται ως η βιωμένη εμπειρία πάνω στην ανθρώπινη μορφή και μέσα από τη τέχνη φανερώνει την ισορροπία ανάμεσα στο δίπολο, ψυχή – σώμα. Η συναισθηματική εμπειρία εδώ εμφανίζεται ως ένα είδος γνώσης του κόσμου της ζωγράφου και όχι ως μια αντίδραση – συγκίνηση της δεδομένης ψυχολογικής κατάστασης κατά τη στιγμή της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Τα έργα της συστήνονται ως οι σελίδες ενός ημερολογίου έρευνας. Ένα εικαστικό σημειωματάριο συναισθημάτων, όπου το κάρβουνο αποτυπώνει στο χαρτί τη μορφή ως ψυχογράφημα.

​

Η εικαστικός επιλέγει την απλότητα του υλικού της και μας προκαλεί να αναζητήσουμε το άρρητο της φόρμας. Οι μορφές που φαίνεται να ενυπάρχουν σε ένα δεύτερο εσωτερικό επίπεδο, αναδύονται στο φως στιγμιαία με μοναδικό τους σκοπό να αποκαλύψουν την όποια συναισθηματική κατάσταση τις εξουσιάζει. Το ακαθόριστο, υπαρξιακό φόντο, στο οποίο ονειρικά παρελθόν και παρόν συνυπάρχουν, όσο και το ασαφές σχετικά με το βιολογικό φύλο των μορφών, προσδίδουν την καθολικότητα που απολαμβάνει η συναισθηματική δράση απομακρυσμένη από κάθε είδους διάκριση. Δυνατοί σφιγμένοι μύες σε ένταση, ζωγραφικές καμπύλες και αγχώδεις χειρονομίες μοιράζονται φωτεινές στιγμές στο άλλοτε πυκνό και άλλοτε απαλό μαύρο των σκιών. Τα σώματα αποδίδονται απόλυτα επηρεασμένα, είτε σε αναγνωρίσιμες εκφραστικά στάσεις, είτε σε συνθέσεις οριακά άναρχες όπου η γραμμή, περισσότερο έντονη, διατρέχει και σχηματίζει αυθαίρετα φόρμες, οι οποίες μέσα από την κίνηση τους υποδηλώνουν την εκάστοτε ψυχική εντύπωση.

​

Το σώμα αποκωδικοποιεί και απελευθερώνει την συναισθηματική έκφραση, ενώ παύει να αποτελεί  εργαλείο και φυλακή του πνεύματος. Η ψυχή σταματά να (κατ)έχει ένα σώμα. Η διαρκής αλληλεπίδραση του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου εκπέμπει μέσω της υλικότητας την εκρηκτική δύναμη που κρύβει η ψυχή. Αυτή και η δύναμη της τέχνης να μεταπλάθει σε ύλη την έσω ορμή του ανθρώπου μέσα από τη καλλιτεχνική δημιουργία, με σκοπό την επικοινωνία και την αναζήτηση της αληθινής γνώσης.

 

 

Μπουραζάνης Κωνσταντίνος

Ιστορικός Τέχνης

Α.Σ.Κ.Τ.

Επιμελητής έκθεσης

​

​

​

"POLYPTYCHON" at the Municipal Art Gallery of Lamia "Alekos Kontopoulos"

(May 18 - June 29, 2022)

​